Dinlerde Çevre Bilinci
Hemen hemen bütün dinlerde çevreye özen gösterilmesi gerektiğine dair ifadeler bulunmaktadır.Dinler, çeşitli tavsiye ve yasaklarla mensuplarına çevre bilinci kazandırmaya çalışmıştır. İslam başta olmak üzere Yahudilik, Hristiyanlık ve diğer dinlerin, çevrenin korunması adına önemli uyarıları içeren öğretileri bulunmaktadır. Dinlerin aynı zamanda tabiatın ve hayatın önemli unsurları olan su, toprak, ağaç, hayvan, yemek, içmekle ilgili prensipleri de bu konuda büyük önem taşımaktadır.
Müslüman alimler de tabiata, sahip olduğunun ötesinde anlamlar yükleyerek, Kâinat Kitabı olarak görmüşler ve Yaratıcıyı tanımanın anahtarı olarak değerlendirmişlerdir.
Yahudilikte çevreyle ilgili en yoğun bilgi Tevrat’ın Tekvin bölümünde, dünyanın yaratılışını anlatırken verilmektedir. Bu bölümde, Allah’ın (c.c.) evreni ve içindeki canlıları yarattığından, bu durumdan hoşnut olduğundan söz edilmektedir.
Hinduizm’e göre doğanın dengesi her zaman korunmalıdır. Doğadaki bütün canlılara saygı duyulmalıdır. İnsan, hayvan ve bitkilere zarar vermek doğru değildir.
İslam dini çevrenin korunmasına büyük önem verir.Kuran ve diğer dini kaynaklarda tabiatın araçsal değerinden öte estetik boyutuna ve belli düzenle yaratılmışlığına vurguda bulunulmuş ve bu düzenin korunması ve geliştirilmesi sorumluluğu insana verilmiştir.
Kur’an’da her şeyin bir ölçü ve denge içinde yaratıldığını vurgulayan ve çevre bilincive sorumluluğunu teşvik eden bazı ayetler şunlardır:
“Biz her şeyi bir ölçü ile yarattık.”
Hicr suresi, 21. ayet
“Göğü Allah yükseltti ve mîzanı (dengeyi) o koydu. Sakın dengeyi bozmayın.”
Kamer suresi, 49. ayet
“Her şeyin hazineleri yalnız bizim yanımızdadır. Biz onu ancak belirli bir ölçüyle indiririz.”
Rahmân suresi, 7-8. ayetler
Mesela hadislerde imanın yetmiş küsür şube olduğu, en alt mertebesinin eziyet veren şeyleri yoldan kaldırmak olduğu’ (Müslim, İman 58) belirtilmiş; ‘bütün yeryüzünün müslüman için ibadet mekanı olduğu’ (Buhari, Teyemmüm, 3) üzerinde durulmuştur. Böylece insanın ibadet mekanına göstereceği titizliğin, bütün yeryüzüne de gösterilmesi gerektiği istenmiştir.
Batı’da çevre ahlakına önem verenler, İslam Dini başta olmak üzere Doğu milletlerinin dini kültürlerine ilgi duymakta ve çevre sorunlarının halledilmesinde bu kültürlere atıfta bulunmaktadır.
Bununla birlikte Batı’da bu konuda yapılan araştırmalarda çevre problemlerinin temelinde Yahudi-Hristiyan geleneğinin ürettiği insan merkezli dünya görüşünün olduğu tezini test eden araştırmaların çokluğu dikkati çekmektedir.
